« Haberler «

Şaşılık ve tedavisi!

13 Kasım 2021 Cumartesi

ŞAŞILIK VE TEDAVİSİ

Şaşılık gözlerin rastgele bir bakış tarafında iki gözün görme eksenlerinin paralel olmaması durumudur. Gözlerden bir tanesi tam karşıya bakarken başkası içe, dışa, üst ya da aşağıya bakmaktadır. Yanlış durum daima bariz olabileceği üzere birtakım tarafa bakışlarda da ortaya çıkabilmektedir. Erkek ve kız çocuklarında tıpkı sıklıkta görülmekte ve birden fazla hastada ailesinde öteki kimsede görülmemektedir.

Şaşılığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik başta olmak üzere pek çok faktörün tesirli olduğu düşünülmektedir. Gözü denetim eden 6 adet kas bulunmaktadır. Her iki gözünde olağan durumda olması için kasların istikrar içinde bulunması ve koordineli bir biçimde hareket etmesi gerekir. Bu kasların bir yahut birkaçının misyonunu uygun yapmaması durumunda şaşılık meydana gelir. Santral hudut sistemini etkileyen hastalıklarda ve görmeyi azaltan katarakt üzere durumlarda da şaşılık oluşabilmektedir.

Erişkinlerin %1’inde şaşılık görülebilmektedir. Bunların birçok çocukluktan beri bulunan şaşılık olaylarıdır. Şayet erişkin bir bireyde şaşılık meydana geldiyse diyabet (şeker hastalığı), tiroid hastalığı, myestania gravis, beyin tümörleri ya da felçler araştırılmalıdır.

Şaşılık belirtileri:

Gözlerin birebir tarafa bakmaması en değerli belirtidir. Birebir vakitte hastalarda çift görme, bulanık görme, üç boyutlu imgenin kaybolması, gözlerde yorgunluk hissi, baş ağrısı ve baş ve yüzün bir yana dönük olması da şaşılık belirtilerindendir. Bununla birlikte şaşılıkta güneşli ortamda gözlerden birini kısmak ya da gözlerini birlikte kullanmak için başını yana eğmek üzere belirtilerde olabilir.

Şaşılık tanısı nasıl konur?

Yeni doğan periyodunda şimdi retina gelişimi tamamlanmadığı için gözlerde çoğunlukla dışa kayma fark edilebilir. İki aylıktan sonra görme eksenleri paralel hale gelir ve iki göz ortasında hareketler simetriktir. Bu nedenle şaşılık için en sağlıklı muayene 2–3 aydan sonra yapılmalıdır. Kimi bebeklerin gözleri içe dönük üzere durmaktadır. Bunun sebebi burun kökünün daha geniş olması ya da göz kapağının iç tarafında deri kıvrımının bulunmasıdır. Yaş ilerledikçe bu manzara ortadan kalkacaktır. Nitekim şaşılık olanlarda ise düzelme olmayacaktır. Yalancı ve gerçek şaşılık ortasındaki fark fakat göz tabibi tarafından teşhis edilebilmektedir.

Şaşılık tedavisi

Şaşılık birçok nedenden kaynaklandığı için tedavi de şahıstan bireye farklılıklar gösterir. Şaşılığın tedavisinde maksat görme sertliğinin artırılması, gözlerin tekrar orta pozisyona getirilmesi, her iki gözün bir ortada çalışmasının (binoküler görme) sağlanması, olağandışı baş konumunun düzeltilmesi ve çift görmenin düzeltilmesidir. Bu gayeyle:
Gözlük verilebilir,
Ambliyopi (Görme tembelliği) tedavisi verilebilir,
Cerrahi tedavi yapılabilir,

Refraksiyonun düzeltilmesi (Gözlük verilmesi):

Şaşılık tedavisinde birinci yapılması gereken iki gözün azamî görme sertliğine ulaştırılmasıdır. Görme sertliğindeki artış kayma derecesini azaltabilir. Gözlükle düzelen kaymalarda cerrahi tedavi uygulanmaz.

Göz idmanları: Konverjans yetmezliği ismi verilen okuma ya da çalışırken gözün kâfi çalışmaması üzere özel durumların tedavisinde kullanılır.

Prizmalı gözlükler: Küçük kaymaların tedavisinde kullanılır. Çift görmenin azalmasını sağlar.

Ambliyopi (Görme tembelliği) tedavisi: Ambliyopi bir yahut iki beğenilen görme azlığıdır. Tam bir göz muayenesinde organik bir patoloji saptanmamasına karşın görmenin artırılamadığı durumda ambliyopi tanısı konur. Şaşılık sonucu gelişen ambliyopi tedavisi için kapama tedavisi yapılabilmektedir. Kapama mühleti 1 saat ile tam gün ortasında değişmekte olup ülkü müddet ambliyopi derinliği ve hastanın yaşına nazaran tabip tarafından saptanır.

Enjeksiyon: Günümüzde şaşılık tedavisinde kullanılan en kıymetli farmakolojik casus son yıllarda sıkça kullanılan botilinum A toksinidir. Enjekte edildiği kasta süreksiz bir paralizi oluşur. Akut paralizi periyodunda göz aksi istikamete kayar. Daha sonra bu azalır ve gözler paralel duruma gelir. Seçilmiş hadiselerde yararlı olan bir formüldür.

Ameliyat: Cerrahi tedavi uygun göz kaslarının işlevlerinin güçlendirilmesi yahut zayıflatılması ile sağlanmaktadır.Cerrahi her yaşta en sık kullanılan tedavi yoludur. Gözlükle ve antrenman programlarıyla düzelmeyen şaşılıklarda, doğumsal şaşılıklarda, baş durumunun olduğu hastalarda cerrahi tedavi uygulanır. Ameliyat kozmetik nedenle, çift görmenin azaltılması, gözlerin birlikte kullanılmasının sağlanması, gözlerdeki ağrının azaltılması maksadıyla yapılır.

Prof. Dr.Aysel Pelit