« Haberler «

Katarakt ve cerrahisi

14 Kasım 2021 Pazar

Göz merceği irisin yani gözbebeğinin gerisindedir. Vazifesi, bir gözlük üzere dışarıdan gelen imajların kırılıp görme katmanı olan retina üzerine düşürülüp görmenin sağlanmasıdır. Katarakt bir manada göz içindeki bu doğal mercek yaşlanması ve misyonunu yapamamasıdır.
Katarakt oluştuğunda merceğin kimyasal bileşiminde de değişiklikler meydana gelir. Lakin bu kimyasal değişimin nedenleri şimdi tam olarak bilinememektedir. Yaşlılıkta oluşan katarakt en çok bilinenidir. Orta yaşlarda ya da çocuklarda bile katarakt görülebilir. Ayrıyeten şeker (diabetis mellutis),diğer sistem hastalıkları, uyuşturucular ve göz yaralanmaları ile birlikte de katarakt oluşabilmektedir.
Bebekler kalıtımsal olarak kataraktlı doğabildikleri üzere ömürlerinin birinci yıllarında da katarakt oluşabilmektedir.
Velhasıl kataraktlar
1- Yaşlılığa bağlı
2- Göze gelen darbelere bağlı
3- Doğumda genetik sebeplere bağlı
4- Sigara içimi üzere kimyasal sebeplere bağlı
5- Diyabet üzere metabolik sebeplere bağlı
6- Üveit üzere hastalıklara bağlı oluşabilir.
Kataraktın tek tedavisi cerrahidir.
Katarakta bağlı hasta şikayetleri
İleri kataraktlarda; çok az görme
Orta derecede kataraktlarda; insanların yüzünü güzel seçememe, lacivert ve siyah giysileri birbirinden ayıramama, tabelaları okuyamama, buzlu cam gerisinden bakar üzere bir his.
Başlangıç kataraktlarda ; verilen gözlüklerden mutlu olmama, muhakkak belgisiz az görme, tam net görememe
Gözlük camlarını sık sık değiştirme gereksinimi doğar. Fakat katarakt muhakkak bir noktayı aşınca, cam değiştirme de görüşü güzelleştiremez olur.
Gözler üzerinde bir sinema varmış üzere hissetme, bir tülün yahut bir çağlayanın akabinde bakıyormuş üzere görme. Kataraktlı kimse, daha düzgün görmek için sık sık gözlerini kırpıştırır.
Genelde siyah olan göz bebeği renginin değişmesi. Göz incelenirken göz bebeği gri, sarı yahut beyaz görülebilir, lakin bu değişiklikler her vakit farkedilmeyebilir.
Işık sorunları , örneğin gece otomobil kullanılması giderek güçleşir, zira merceğin puslu kısmı, karşıdan gelen far ışınlarını dağıtır ve bunların çift görünmesine yahut gözün kamaşmasına neden olur. Kataraktı olan kimse, okurken ya da yakın işler yaparken kâfi ışık bulamamaktan yakınır.
Kıymetli bulgulardan biri;
Kimi katarakt çeşitlerinde hastada evvelden myopi yok iken birden myopi ortaya çıkar. Çoklukla 30 yaşından sonra görülür.
Katarakt ameliyatı ne vakit yapılmalıdır?
Katarakt ameliyatının yapılma vakti hastadan hastaya değişir. Görmeyle ilgili kıymetli bir işle uğraşan bir hastada % 20 görme kaybı olsa bile katarakt ameliyatı olması gerekli olabilir.
Ya da kişi kendi halindedir görme gerektiren işler yapmıyordur % 60 görme kaybı vardır. Katarakt ameliyatı olmak istemeyebilir.
Lakin unutulmamalıdır ki ; çok beklemiş ve çok olgunlaşmış kataraktlar hastaya yeni sorunlar getirir. Örneğin göz içindeki katarakt şişebilir ve Glokom dediğimiz göz tansiyonuna sebeb olabilir Ya da kataraktı göz içinde tutan lifler (doğal ipler) kopabilir katarakt göz içine düşebilir.
Bu nedenle doktorunuzun teklifleri çok değerlidir.Standart katarakt ameliyatını eğitim alan deneyimli her tabip yapabilir. Lakin bahsettiğim sıkıntı olguları her doktor yapamaz. Sıkıntı bir kataraktınız varsa sizi daha deneyimli bir tabibe yönlendirebilir.
Katarakt ameliyatı nasıl yapılır ?
Hastanın durumuna nazaran lokal anestezi ya da hasta çocuksa yahut kısa bir mühlet de olsa ameliyat masasında duramıyorsa genel anestezi ile yapılır.
Fakoemülsifikasyon (FAKO) denilen yolda ultrason dalgaları kullanılarak göz içindeki doğal mercek alınır ve tıpkı yere yeni bir mercek (GİL, IOL) yerleştirilir. Göz içine mercek yerleştirilmez ise hastanın yüksek numara gözlük kullanması gerekecektir. Örneğin 12 numara üzere. Bu nedenle mercek yerleştirmek kuraldır. Yoksa hasta göremez.
Lazerle katarakt ameliyatı
Lazerle katarakt ameliyatı üzerinde çalışılan yeni bir metottur ( LensX femtosecond). Lazerle kataraktın kapsülü açılır akabinde lazerle katarakt kesimlere bölünür. FAKO aygıtı ile parçalanan katarakt emilerek katarakt temizlenir. Akabinde mercek yerleştirilerek ameliyat bitirilir.
Pahallı bir yoldur.
Dikişsiz katarakt ameliyatı nedir?
Fako prosedürü dikiş kullanmadan yapılan katarakt ameliyatıdır. Tabibin ve kullanılan Fako aygıtının özelliklerine bağlı olarak 3.2 mm ya da 1.5 mm ortasında değişen kornea kesileriyle bu cerrahi yapılabilir.Kesi uzunluğu ne kadar küçükse ameliyat sonrası ortaya çıkacak olan astigmatizma o kadar az olacak ve hasta daha çabuk güzelleşecektir. Günümüzde en uygun kesi uzunluğu 1.8 -2.2 mm ortasında kabul edilmiştir. Ama bu kesi uzunluğu kullanılacak olan göz içi lensinin kalitesine de bağlıdır. Kısmen ucuz mercekler daha uzun kesilerden göz içine girmekte ve ameliyat sonrası hastada astigmatizmaya neden olmaktadır.
Katarakt ameliyatı sonrası gözlük kullanılması gerekiyor mu?
Katarakt ameliyatı sonrasında doktorunuz mümkün olduğunca gözlük kullanmamak için hem cerrahi hem de göz içi merceği olarak üst teknolojiyi kullanacaktır.Fakat buna karşın bir ölçü uzak gözlük kullanmak gerekebilir.Bu hastanın ameliyat öncesi göz numaralarına da bağlıdır.
Standart katarak ameliyatında hasta kesinlikle yakın gözlük kullanmak zorundadır.
Şayet dikişsiz ameliyat yapılmışsa yakın gözlükler ameliyattan sonra en erken 1. ayda hastaya yazılmalıdır. Çabucak ameliyat sonrası verilen yakın gözlüklerin numarası hastanın gözüne bağlı olarak 1-2 ay sonra değişim gösterebilir.
Hasta uzak ve yakın gözlük kullanmak istemiyorsa göz yapısı uygunsa MULTİFOKAL göz içi lensleri gözüne takılabilir.
Multifokal (uzak ve yakın görmeyi sağlayan ) mercekler
Hastada yüksek astigmatizme yoksa ya da korneal astigmatizması ameliyat öncesi 1 numara ya da altında ise uzak ve yakın içeren (multifokal ) göz içi mercekleri takılabilir.
Bu süreci yapıp yapmamaya cerrahınız karar verecektir. Göz yapınız uygunsa katarakt ameliyatında bu mercekleri taktırdığınızda kıymetli ölçüde uzak ve yakını görebilirsiniz.
Multifokal göz içi merceği takarak yapılan katarakt ameliyatlar üst seviye ameliyatlardır.
Multifokal göz içi mercekleri üzere yakın görmeyi sağlayan ikinci bir küme ise AKOMODATİF göz içi mercekleridir
Hastada 1 numaradan yüksek astigmatizma varsa TORİK göz içi lensi kullanılabilir
Akomodatif (uzak ve yakın görmeyi sağlayan) mercekler
Katarakt ameliyatlarında süratle gelişmekte olan bir göz içi mercek cerrahisidir. Doğal göz içi merceğimiz üzere davranan göz içindeki liflerin kasılıp gevşemesiyle çalışan bir küme mercektir. Ülkemizde belirli merkezlerde yapılmaktadır. Hastaların uygun olması için gözün özel koşulları gerekmektedir.
Torik göz içi mercekleri (yüksek astigmatlı hastalar için)
Katarakt ameliyatı olacak olan hastada ameliyat sonrası uzak, hatta uzak ve yakın gözlük kullanmamak ya da mevcut numarayı daha da düşürebilmek için Torik göz iç mercekleri kullanılabilir.
İki tipi vardır.
-Uzak Torikgöz içi merceği takılan kataraktlı hastalar uzağı gözlüksüz güzel görebilir fakat yakın için gözlük kullanması gerekir.
-Uzak ve yakın Torikgöz içi lensi takılan hastalar ise uzak ve yakında daha düzgün görmeye sahip olurlar ve uzak ve yakın için gözlük kullanma oranları çok azalır.
Sonuçta ameliyat öncesi uzak ya da yakın gözlük kullanıyorsanız katarakt ameliyatı ile bu gözlüklerden kurtulma talihiniz vardır. Yüksek astigmatlı hastalarda bile bu mümkündür.
Burada kıymetli olan bu türlü bir cerrahinin size uygun olup olmadığıdır. Sizi muayene eden doktorunuza bu bahisleri sorduğunuz vakit sizi bu tarafta yönlendirebilecektir.Bu tıp göz içi lenslerinin size uygun olup olmadığını düşünüyorsanız özel aygıtlarla bir dizi muayeneniz gerekecektir.
Unutulmaması gereken şudur: Standart katarakt ameliyatlarının dışındaki bu mercekler ve cerrahileri yüksek teknolojik katarak ameliyatı ve deneyimli tabip gerektirir. Maliyetleri standart katarakt ameliyatlarının üzerindedir.
Amerika Birleşik Devletlerinde Multifokal, Akomodatif ya da Torik göz içi lens cerrahileri o ülkenin yaşlı nüfusunun çok olması ötürü ile de % 75' ler seviyesine yükselmiştir. Yani yüz hastanın 75 tanesi bu cerrahileri yaptırmaktadır.
Doğumsal (konjenital) katarakt cerrahisi
Doğumla birlikte çocuğun göz bebeğinin tam ortasında beyazlık görülürse bu değerlidir. Bu durumda çocukta katarakt, retinablastom (tümör), glokom ya da öteki bir hastalık vardır. Muayenede katarakt çıkarsa cerrahi gerekebilir.
Orta yahut ağır doğumsal kataraktı olan çocuklarda tek göz tutulduysa cerrahi acil olarak yapılmalıdır. Geç kalınırsa o göze katarakt ameliyatı yapılsa bile sonradan göz tembelliği (ambliopi) gelişebilir.Bu mevzuyu göz tembelliği linkimizden öğrenebilirsiniz.
İki beğenilen de katarakt varsa ve katarakt ağır ise yeniden cerrahi acildir. Fakat orta ya da hafif katarakt varsa cerrahi gerekip gerekmediğini ya da vaktini doktorunuz belirleyecektir.
Birinci 2 yaş içinde yapılan katarakt ameliyatlarında ekseriyetle göz içine üstte sıraladığımız göz içi mercekleri yerleştirilmez. Zira çocuklarda birinci 2 yaşında göz hala gelişmektedir.Göz içi lensinin yapısı ve numarasını ayarlamak çok güç olacaktır.Bu nedenle göz katarakt ameliyatı sonrası merceksiz (Afaki) bırakılabilir.Çocukta görmeyi sağlamak için de 2 yaşına kadar göze kontakt lens takılması gerekecektir. Katarakt ameliyatı sonrası 3 ayda 1 yapılacak muayenelerle kontakt lens numarasının tekrar ayarlanması gerekebilir. Bu durum hastadan hastaya değişebilmekle birlikte kabaca böyledir.
Çocuk 2 yaşına ulaşınca göz içine mercek takılabilir. Ancak ömrü boyunca yakın gözlük kullanması gerekebilir.
4 yaşından sonra ise üstte anlattığımız multifokal göz içi lenslerinin takılma bahtı vardır. Bu takdirde de uzak ve yakın görmeleri sağlanacaktır.
Doğumsal katarakt hastalarında tek şart geç kalmamaktır. 7 yaşından sonra yapılacak ameliyatların görmeyi çok arttırmayacağı bilinmektedir.