« Haberler «

Bebeğiniz prematüre ise geleceğini karartmamak için rop muayenesini mutlaka yaptırın!

23 Kasım 2021 Salı

Prematüre Retinotapitisi… Bilhassa son yıllarda çoğul gebelikler ve erken doğumlar arttıkça daha fazla duymaya başladığımız bir hastalık.

Amerika’da birinci defa 1942 yılında tanımlanan hastalık nedeniyle birçok prematüre bebek kör olmuş. 80’li yılların sonunda ise bilhassa gelişmiş ülkelerde çok erken doğan bebeklerin yaşatılması ile ROP salgınları görülmüş. Aslında bir halk sıhhati sorunu olan; vaktinden evvel doğmuş bebeklerde görülen ve müdahale edilmediğinde körlüğe neden olabilen Prematüre Retinopatisi’ni Hisar Intercontinental Hospital Göz Sıhhati ve Hastalıkları Kısmı Uzmanı Op. Dr. Faruk Eroğlu’ndan öğrendik…

Bilhassa teknoloji ve deneyimin artması ile çok erken doğan bebeklerin de yaşatılabildiğini lisana getiren Op. Dr. Eroğlu; ‘Tüp bebek uygulamalarının artması ve çoğul gebelikler erken doğum riskini artırıyor. Erken doğumla birlikte Prematüre Retinopatisi de daha fazla görülüyor. Lakin ne yazık ki bu hastalığı takip ve tedavi eden merkez ve uzman sayısı çok az. Son vakitlerde sayıları artmakla birlikte şimdi tam gereksinimi karşılayamıyor.’ açıklamasında bulundu.

ROP (Prematüre Retinotapitisi) nedir?

Gelişmiş ülkelerde çocukluk çağının en kıymetli körlük nedeni olan ve prematüre doğan bebeklerde görülen göz hastalığıdır. Miadında doğan ve miadında doğup sarılık nedeniyle fototerapi alan bebeklerde oluşmaz. Doğum yükü 1500 gr altında ve 32 haftadan küçük doğan tüm bebekler risk altındadır. Bilhassa genel durumu bozuk ve ağır bakımda oksijen tedavisi alan bebekler daha fazla riske sahiptir. Birlikte beyin kanaması, akciğer hastalığı ve sepsis geçiren bebeklerde risk daha da artar.

Gözümüzün en içerisinde bulunan ve görmemizi sağlayan ağ katman (retina) damarlarının gelişimi anne karnında doğuma yakın hatta doğumdan sonra 1. ayda tamamlanır. Erken doğmuş, damarsal gelişimi ve olgunlaşmasını tamamlayamamış bilhassa ağır bakım ve oksijen tedavisi alan prematürelerde, bu yüksek oksijen oranı, damar gelişimini uyaran maddeyi (VEGF) ansızın azaltır. Damarlar VEGF azalmasına bağlı olarak büzülür ve retina katmanının beslenmesi bozulur. Bu kere besinsiz kalan damar bölgesinde VEGF çok ölçüde artar. Bu durum olağandışı damarlanma ve doku artışına neden olur. Olağandışı damar ve dokular göz içinde kanamalara ve retina katmanında ayrışmaya (Dekolman) yol açar. ROP hastalığında görme kaybının nedeni olan ayrışma, bebek yaklaşık 10 haftalıkken oluşur. ROP hastalığı beş evreden oluşur. Evre 1 ve 2’de çok değerli bir risk yoktur. Evre 3 en kritik ve tedavinin yapılması gereken en ülkü evredir. Evre 4’te retina katmanında yırtık başlar. Son devirde (Evre 5) retina katmanı büsbütün yırtılmış ve ayrışmıştır.

Birinci muayene ne vakit yapılmalıdır?

Rop hastalığının ebeveynlerinin fark edebileceği bir belirtisi olmadığı için çocuk hastalıkları uzmanları doğumdan 4-6 hafta sonra bu bebekleri ROP muayenesi yapabilen bir göz uzmanına gönderirler. Münasebetiyle anne- babalara düşen misyon bebeklerini doğumdan bir ay sonra göz muayenesine götürmeleridir. Çok erken doğumlarda 8 hafta beklenebilir. Ağır bakımda yatmakta olan bebeklerde taşınabilir aletlerle ağır bakım ortamında ROP muayenesi yapılabilir. Bizim teklifimiz 36 hafta ve 2000 gramın altındaki ağır bakım dayanağı almış tüm bebekler en az bir defa denetimden geçirilmesidir.

ROP hastalığı görülen bebekler ileride rastgele bir göz sorunu yaşayabilirler mi?

ROP hastalığı % 80 zaten geriler. Hastaların %20’sinde tedavi ve takip gerekir. Bilhassa Evre 3 hastalar tedavi için çok uygundur. Bu evre geçirilirse hastalık ilerler ve körlükle sonuçlanabilir. Bilhassa yüksek riskli bebeklerde uygun takip ve tedavi yapılmazsa görme kaybı çok yüksektir. Rop hastalığı gerilese bile bu hastalarda göz tembelliği, miyop–astigmat üzere göz kusurları, şaşılık ve göz tansiyonu (glokom hastalığı) olağan bireylerden çok daha fazla görülür. İleri yaşlarda bile göz yırtıkları oluşabilir. Bu nedenle hastaların hayatının ileri kademelerinde da sistemli göz muayenesi olması kuraldır.

ROP muayenesi nasıl yapılır?

ROP muayenesi damla ile uyuşturularak (topikal anestezi) yapılır. Narkoz gerektirmez. Göz bebekleri süreçten yarım saat evvel damla ile büyütülür. Göz uyuşturulduktan sonra kapaklar gözü rahatsız etmeyen özel bir alet ile açılır. Retina katmanı her bir göz için detaylı olarak incelenir. Damarların gelişme durumu, hastalığın varlığı ve hangi evrede olduğu belirlenir. Bundan sonra tekrar muayene gerekip gerekmediğine ve gerekirse hangi sıklıkta takip gerekeceğine karar verilir. Muayene mühleti 10-15 dakika kadardır.

ROP takibi nasıl yapılır?

Prematüre bebeklerde birinci ROP muayenesi doğumdan 4-6 hafta sonra yapılmalıdır. Daha sonra hastalığın varlığına ve düzeyine nazaran 1-2 hafta ortalarla bebek 46 haftayı tamamlayınca kadar muayene tekrarlanır. Çok erken doğan (25-26 haftalık) prematürelerde takip 1 haftayı geçmemelidir. Bazen 2-3 günlük takipler bile gerekebilir. Her denetimde birinci muayenedeki üzere detaylı kıymetlendirme yapılır.

ROP’ta tedavi alternatifleri nelerdir?

ROP’un tedavisinde en kıymetli kademe sistemli takiptir. ROP gelişen hastaların %80’i tabiatıyla geriler ve takip edilen bebeklerin ortalama %10’unda tedavi gerekir. Tedavi yolunun belirlenmesinde hastalığın hangi evrede olduğu damarlanma oranı çok değerlidir. Evre 1-2’de yalnızca haftalık takip kafidir. Evre 3 kritik evredir. Eşik hastalık bu periyotta görülür. Eşik hastalığı vaktinde saptamak ve acil olarak (3 gün içinde) tedavi uygulamak ROP gelişen bebeklerin kör olmasını engelleyen en değerli faktördür. Bu evredeki riskli hastalara lazer tedavisi uygulanır. Son vakitlerde göze ilaç uygulamaları ile de başarılı sonuçlar elde edilmektedir.

Vaktinde tespit edilemeyen ve tedaviye karşın hastalığı ilerleyen olgularda göz içerisine girilerek vitrektomi ameliyatı uygulanır. Bu ameliyatın sonuçları maalesef her vakit yüz güldürücü olmaz. ROP hastalığının en kıymetli sonucu körlüktür. Bilhassa ihmal edilen takip ve tedavi yapılamayan hastalarda görülür. Tedavi edilen hastalarda çok geç safhada değilse körlük gelişmez. Tüm dünyada iki kere (1942 ve 1989 yıllarında) ROP Salgını görülmüştür. Ülkemizin de kısmen ortalarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde üçüncü ROP salgını riski vardır. Bu nedenle prematüre bebeklerin ağır bakım uzmanlarının ihtar ve yönlendirmesine nazaran ROP konusunda deneyimli göz doktorları tarafından takip edilmeleri gerekir.